Jedenastoletni Paweł wychowywany jest samotnie przez ojca, mama daleko, w Australii, ciotka Irena pomaga w opiece nad bratankiem, wprowadzając na próg świata wiary chłopca, stawiającego ojcu i jej pytania o śmierć, sens, o Boga. Gdy Paweł dostaje przyśpieszony prezent bożonarodzeniowy, wymarzone łyżwy, ojciec, by upewnić się co do bezpieczeństwa chłopca, wylicza na komputerze, że lód na osiedlowym jeziorku jest wystarczająco mocny. Wyprawa na łyżwy kończy się dla Pawła i Marka tragicznie. […]

Niewielu piszących o twórczości Kieślowskiego zauważyło, że pierwsza część „Dekalogu” to niemal w całości retrospekcja, i to podwójna: pierwszą postacią filmu jest przecież milczący człowiek, grany przez Artura Barcisia, siedzący wciąż przy ognisku płonącym nad brzegiem jeziorka. Ważne jest intensywne spojrzenie świadka wydarzeń wprost w oczy widza. Jego łza, niejednoznaczna, jak to u Kieślowskiego bywa, jest odpowiedzią na inną łzę: Ireny, wzruszonej przed ekranem telewizora, na którym w reportażu ze szkoły pojawia się jej bratanek. Symetria łez ukaże się w zakończeniu filmu, gdy śmierć chłopca wywoła bunt (wobec kogo?) ojca-agnostyka, wkraczającego do budowanego kościoła – i współczucie na obliczu ikony Maryi, pokrywającej się łzami z kapiącej świecy. Opowieść o Pawle to retrospekcja ciotki, zakończona zniknięciem z ekranu twarzy chłopca. Artur Barciś zamyka w swoim spojrzeniu tę opowieść „Dekalogu” – i dziewięć kolejnych.

ks. Marek Lis
Uniwersytet Opolski

Nagrody:

• MFF Wenecja 1989: nagroda Young Cinema, nagroda FIPRESCI
• Międzynarodowe Spotkania Filmowe, Dunkierka 1989: Nagroda Krytyki
• World Film Festival, Montreal 1989: Nagroda Krytyki
• MFF San Sebastian, 1989: nagroda OCIC
• MFF Sao Paulo, 1989: nagroda krytyki filmowej
• Nagroda za reżyserię (przyznawana przez pismo „Ekran”) za rok 1989: Złoty Ekran
• Srebrna Taśma 1990 – nagroda Stowarzyszenia Włoskiej Krytyki Filmowej
• Nagroda Specjalna Amerykańskiego Stowarzyszenia Krytyków Filmowych NSFC 2000